روابط اجتماعی بر پایه ی شناخت
امام رضا علیه السلام :... العلمُ اَجمَع لاَهلِه منَ الاباء.
علم (دانایی و شناخت)، دارندگان خود را بهتر از پدران با هم جمع می کند.
عیون أخبار الرضا«ع»2/131

مسئولیت های اجتماعی
امام رضا علیه السّلام: ... لأَنَّ اللهَ- تبارک و تعالی – کلَّفَ أهلَ الصّحَّةِ القیامَ بِشأنِ أهلِ الزَّمانةِ و البَلوی...
خداوند توانمندان رامکلّف کرده است تا برای (اداره ی) امور بیماران زمینگر و دیگر مبتلایان (و گرفتاران) قیام کنند...
عیون اخبار الرضا«ع» 2/89

ضرورت جامعه گرایی
امام رضا علیه السلام: اِنَّما جُعِلت الجماعة لِئلاّ یکونَ الاخلاصُ و التوحیدُ و الاسلامُ و العِبادَةُ لله اِلاّ ظاهراً مَکشُوفاً مشهوراً و التوحیدُو الاسلامُ و العِبادةُ لله اِلاّظاهراً مَکشُوفاً مشهوراً... مع ما فیه من المُساعدةِ علی البرّ والتقوی...
نماز جماعت بدان جهت مقررر شده است تا اخلاص و توحید و اسلام و مراسم پرستش خدا همه وهمه ظاهر و آشکار ومشهود باشد... با فواید دیگر (که در آن است) چون مساعدت در نیکوکاری و پرهیزگاری و...
عیون أخبار الرضا«ع» 2/109 ؛ وسائل الشیعه5/372

احقاق حقوق مردم
امام رضا علیه السلام ... و نحنُ اَولیاءُ المؤمنینَ، إنَّما نَحکُم لَهم و نأخُذُ لَهُم حُقوقَهم مِمّن یَظلِمُهم...
ما سرپرست( و زمامدار) مؤمنان هستیم، که به سود آنان حکم (وحکومت) می کنیم، و حقوقشان را از ستمگران می ستانیم.
عیون اخبار الرضا«ع» 2/86؛ مسند الامام الرضا«ع» 1/136

رابطه دوستی
امام رضا علیه السلام به روایت از پیامبر صلی الله علیه و آله : لا تَزالُ اُمّتی بخیرٍما تحابُّو و تهادوا...
همواره امتم خوشبخت است، تا هنگامی که با یکدیگر دوستی بورزند، و به یکدیگر هدیه بدهند...
وسائل الشیعه11/202
 

 

فرمود: شيعيان ما كسانى هستند كه تسليم امر و نهى ما باشند، گفتار ما را سرلوحه زندگى ـ در عمل و گفتار ـ خود قرار دهند، مخالف دشمنان ما باشند و هر كه چنين نباشد از ما نيست.

1- جامع أحاديث الشّيعة: ج 1، ص 171، ح 234، بحار: ج 65، ص 167، ح 24.

 

 

 امر به معروف و نهی از منکر

فرمود: بايد هر يك از شماها امر به معروف و نهى از منكر نمائيد، وگرنه شرورترين افراد بر شما تسلّط يافته و آنچه كه خوبانِ شما، دعا و نفرين كنند مستجاب نخواهد شد.

1- الدّرّة الباهرة: ص 38، س 3، بحار: ج 75، ص 354، ح 10.

 

 

امام رضا(علیه السّلام ) می فرمایند: «إنَّ الله خَلَق العقل فقال له :... وعزَّتی وجلالی ما خلقتُ اَحسنَ منک ، او اَحبَّ اِلی منک... .

(خداوند عقل را آفرید سپس به او گفت):... به عزّت وجلال خودم سوگند ، مخلوقی زیباتر ومحبوب تر از تو نیافریدم...

امام رضا(علیه السّلام ) می فرمایند: «إنَّ الله خَلَق العقل فقال له :... وعزَّتی وجلالی ما خلقتُ اَحسنَ منک ، او اَحبَّ اِلی منک... .

(خداوند عقل را آفرید سپس به او گفت):... به عزّت وجلال خودم سوگند ، مخلوقی زیباتر ومحبوب تر از تو نیافریدم...

اصول کافی1/28

دوست هر کس عقل و دانایی اوست ، و دشمن هرکس جهل ونادانی او.

اصول کافی1/11

 

امام رضا(علیه السّلام)می فرمایند:... الامامُ الأنیس ُ الرّفیق، والوالدُ الشَّفیق، والاَخ ُ الشَّفیق، و الاُمُّ البَرَّةُ بالولِد الصَّغیر، ومَفزَعُ العبادفی الداهیةِ الناد...

(... امام مونسی است عمگسار ، و پدری است مهربان ، وبرادری است دلسوز ، و (درعواطف مانند) مادری است نیک رفتار نسبت به فرزندِ خردسال ، و اوپناه مردمان است به هنگام پیش آمدهای ناگوار.

اصول کافی 1/200؛ مسند الأمام الرضا(ع) 1/98.

 

امام رضا(علیه السّلام)می فرمایند:... إذا کانَ (الله تعالی) المالکُ للنُّفوسِ و الاَموالِ و سائرِ الاَشیاء ، المَلِکُ الحقیقی َ وکان فی اَیدی النّاس عَواریّ...

... خداوند مالک حقیقی مردمان و اموال ودیگر چیزهاست ، و آنچه در دست مردم است ، عاریت است .

مستدرک الوسائل1/ 552؛ الحیاة 3/68.

 

امام رضا (علیه السّلام) می فرمایند:« اِیّاکُم وَالبُخلَ فَانّها عاهَةٌ لا تکوُنُ فی حُرٍّ و لا مُؤمِنٍ ، اِنَّها خِلافُ الایمانِ

از بخل دوری کنید ، زیرا که آن آفت و بیماری ای است که در انسان آزاده و دین باور به هم نمی رسد ، زیرا که آن مخالف ایمان است).

عطر و بوی خوش
امام رضا علیه السلام :... لا یَنبَغی لِلرّجلِ أن یَدَعَ الطَّیبَ فی کلٍّ یَومٍ،فإن لَم یَقْدِر ففی کلٍّ جُمُعةٍ و لا یَدَعْ ذلک.
شایسته نیست که انسان هر روز عطر نزند. اگر هر روز نتوانست روز در میان، و اگر نتوانست درهر جمعه، واین (اندازه) را ترک نکند.
کافی6/510؛ عیون اخبار الرضا«ع» 1/279 و 280؛ مسند الإمام الرضا«ع»2/372.

اخلاق انبیاء
امام رضا علیه السلام: الطیبُ مِن ا َخلاقِ الاَنبیاءِ
خوشبویی( و استفاده از عطر) از اخلاق پیامبران است.
کافی 6/510؛ مسند الإمام الرضا«ع2/372؛ 6/136».

نظافت و بهداشت
امام رضا علیه السلام: اِنَّ الله – تبارک و تعالی - ... یُبغِضُ البُؤسَ و التّباؤُسَ، و انَّ اللهَ- عزّ وجلّ- یُبغِضُ مِن الرجالِ القاذورةَ...
خداوند متعال بیچارگی و بیچاره نمایی را دشمن می دارد، و خدای بزرگ مردم ژولیده و کثیف می دارد...
فقه الرضا«ع» /354.

مفهوم شُکر
امام رضا علیه السلام : واعلمُوا اَنّکم لا تَشکُرونَ اللهَ- تعالی- بشئ بعدَ الایمانِ باللهِ وبعدَ ا لاِعترافِ بِحُقوقِ اُولیاءِ الله من آلِ محمد«ص» اَحبَّ إلیه مِن مُعاونَتِکم لاخوانِکم المؤمنین، علی دُنیاهُم الّتی هی مَعبرٌ لَهم اِلی جنانِ رَبّهم...
بدانیدکه پس ازایمان به خدا و پذیرش حقوق اولیای او از آل محمد «ص»، سپاسگزاریی محبوب تر نزد خداوند از یاری رسانس به برادران مؤمن نیست. یاری رسانی به زندگی دنیای آنان که راهی است برای رسیدن ایشان به بهشت. کسانی که چنین یاری رسانی کنند از ویژگان درگاهِ الهی اند...
عیون أخبار الرضا«ع» 2/168؛ مسند الإمام الرضا«ع» 1/95

میانه روی درخوراک
امام رضا علیه السلام: لَو اَنَّ الناس قَصَدوا فی المطعَم لاستقامَت اَبدانُهم.
اگر مردمان حدّ میانه را در خوراک رعایت می کردند بدنهایشان پایدار می ماند.
بحارالانوار66/334

شاد ساختن مردم
امام رضا علیه السلام ... واحْرصُوا علی قضاءِ حوائج المؤمنینَ، و ادْحالِ السُّرور عَلیهم، ودَعِ المَکرُوهِ عنهم، فانَّه لیس شَیءٌ من الاعمال عندالله- عزَّوجلَّ – بَعدَ الفرائضِ اَفضَلَ من اِدْخالِ السُّرورِ علی المؤمنِ.
برای قضای حاجت مؤمنان، و شاد ساختن، ودور کردن ناگواریها از آنان، حرص بورزید؛ زیرا که پس از (ادای) واجبات، هیچ کاری نزد خدای بزرگ، برتر ازخرسند کردن مؤمن نیست.
بحارالأنوار78/347.

ولایت و دوستی اهل بیت علیهم السلام

 قال الامام الرضا علیه السلام :
یا عبدالعظیم!
أبلغْ عنّی أولیائی السلامَ وقل لهم: أن لا یجعلوا للشیطان على أنفسهم سبیلاً، ومُرْهم بالصدق فی الحدیث وأداء الأمانة، ومُرْهم بالسکوت وترک الجدال فیما لا یَعْنیهم، وإقبالِ بعضهم على بعض والمُزاوَرة، فإنّ ذلک قربة إلیّ. ولا یشغلوا أنفسهم بتمزیق بعضهم بعضاً، فإنّی آلیتُ على نفسی أنّه مَن فعل ذلک وأسخط ولیّاً من أولیائی دعوتُ الله لِیعذّبه فی الدنیا أشدّ العذاب، وکان فی الآخرة من الخاسرین. وعرِّفْهم أنّ الله قد غفر لمحسنهم، وتجاوز عن مسیئهم، إلاّ مَن أشرک به أو آذى ولیّاً من أولیائی أو أضمر له سوءً، فإنّ الله لا یغفر له حتّى یرجع عنه، فإنْ رجع وإلاّ نُزع رُوح الإیمان عن قلبه، وخرج عن ولایتی، ولم یکن له نصیب فی ولایتنا، وأعوذ بالله من ذلک.

ای عبدالعظیم! سلام گرم مرا به دوستدارانم برسان و به آنان بگو: در دلهای خویش برای شیطان راهی نگشایند.
و آنان را به راستگویی در گفتار و ادای امانت و سکوت پرمعنا و ترک درگیری و جدال در کارهای بیهوده و بی فایده فراخوان.
و به صله رحم و رفت و آمد با یکدیگر و رابطه گرم و دوستانه با هم دعوت کن، چرا که این کار باعث تقرب به خدا و من و دیگر اولیاء اوست.
دوستان ما نباید فرصتهای گرانبهای زندگی و وقت ارزشمند خود را به دشمنی با یکدیگر تلف کنند. من با خود عهد کرده‌ام که هر کس مرتکب اینگونه امور شود یا به یکی از دوستانم و رهروانم خشم کند و به او آسیب رساند از خدا بخواهم که او را به سخت‌ترین کیفر دنیوی مجازات کند و در آخرت نیز اینگونه افراد از زیانکاران خواهند بود.

به دوستان ما توجه ده که خدا نیکوکرداران آنان را مورد بخشایش خویش قرار داده و بدکاران آنان را جز، آنهایی که بدو شرک ورزند و یا یکی از دوستان ما را برنجانند و یا در دل نسبت به آنان کینه بپرورند، همه را مورد عفو قرار خواهد داد اما از آن سه گروه نخواهد گذشت و آنان را مورد بخشایش خویش قرار نخواهد داد.
جز اینکه از نیت خود بازگردند و اگر از این اندیشه و عمل زشت خویش بازگردند، مورد آمرزش خواهند بود اما اگر همچنان باقی باشند، خداوند روح ایمان را برای همیشه از دل آنان خارج ساخته و از ولایت ما نیز بیرون خواهد برد و از دوستی ما اهل بیت(ع) نیز بی بهره خواهند بود و من از این لغزشها به خدا پناه می برم.

« اختصاص، شیخ مفید، صفحه 241 »