زیارت دوستی با ائمه (علیه السّلام)
مصاحبه با آیت الله جوادی آملی
اشاره زیارت از برترین موهبت های الهی است که دل ها و قلوب را جلا می دهد و به سوی معبود هدایت می کند. همچنین برقرار کرن ارتباط قلبی با حجت خدا که واسطه ی رساند فیض و رحمت خداست به بندگانش می باشد. کسانی که قربشان ، قرب خدا ، اطاعتشان اطاعت خدا ، حبشان محبت خدا و خشمشان خشم خداست و با حضور خود رنگی خدایی به هستی می دهند و همه را خدایی می کنند ، زیارتشان را گرامی می داریم دراین راستا باحضرت آیت الله جوادی آملی به مصاحبه ای پرداخته ایم که نظر شما خوانندگان را به آن جلب می کنیم.
1- در ابتدا بفرمایید نظر شما پیرامون زیارت چیست و آن را چه معنا می کنید؟
ج- زیارت به معنای قصد و توجه است و در عرف ، آن است که انسان با انگیزه بزرگداشت کسی و انس گرفتن با او به وی روی آورد. همچنین حضور پیدا کردن در مقابل امام معصوم یا مرقد مطهر او فیضی است. که مرحله ای از زیارت با آن تحقق می یابد. لیکن درهر زیارتی این گونه است که زائر بعد از دیدار ظاهری و تعارف متداول به گفتگو با معشوق می نشیند تا دیدار را طولانی تر و لذت وصال را بیشتر کند.
2- فواید زیارت چیست ؟
ج-یکی از راههای بزرگداشت مفاخر و صاحبان کمال ، زیارت آنان است که در حقیقت موجب بقا و استمرار حیات علمی ، هنری ، ومعنوی آنان می گردد.افزون بر این که عامل پیوند نسل حاضر و نسل های آینده با نسل های های گذشته و وسیله ارتباط روحی با آنان و کمالاتشان است .
3- آیا زیارت معصومین از راه دور مورد قبول است و بفرمایید زیارت زائر از نزدیک (در حرم شریف امام) چه مزایا و برکاتی دارد؟
ج- زیارت معصومین ازخارج حرم برای کسی که امکان رفتن به حرم برایش نیست، اگر چه عذر مختصری هم داشته باشد مورد قبول و توصیه است .پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) در روایتی می فرمایند : هر کس در هر کجای کره زمین باشد و به من سلام کند به من خواهد رسید و هر کس کنار قبرم به من سلام کند می شنوم. حضرت صادق (علیه السّلام) در روایتی دیگر فرموده اند : هر گاه یکی از شما دور و فاصله منزلش تا حرم ما زیاد باشد پس باید بالای منزلش رفته و دو رکعت نماز به جا آورد و اشاره کرده به سوی قبرهای ما و سلام بدهد ، زیرا این سلام به ما می رسد .(از این روایت استفاده می شود که زیارت از دور برای معصومین (علیه السّلام) ممکن است ) ولی حضور زائر درکنار زیارت شونده و قبر وی خصوصیتی دارد. لذا مورد توصیه و سفارش قرار گرفته است. از جمله این خصوصیت ها عبارتاست از 1- بهره مند شدن از فضای معنوی حرم شریف که محل تردد فرشتگان ، ارواح انبیاء و اولیاء و محل تردد وتعلق ویژه روح بلند بزرگ است. 2- گسترش فرهنگ توحیدی ولایت اهل بیت عصمت و طهارت در بین راه ها و شهرهای مسیر مشاهده مشرفه .3- نشانه صداقت زائر در دوستی و علاقه به زیارت شونده .4- ارتباط ملت ها و ملیت های مختلف و آگاهی از مشکلات و امکانات یکدیگر .5- عمل به توصیه کلی قرآن بر سیر در زمین و تماشای فرجام مجرمان .(سوره نمل آیه61) 6- حرم های شریف امام معصوم (علیه السّلام) در طول تاریخ مراکز علم ، تبلیغ و ترویج دین مبدا قیام ها و نهضت ها ، محل پیمان بستن و جنبش های انتقام آمیز و هم قسم شدن برای انقلاب های رهایی بخش و غیره بوده است. این برکات همه از ایاب و ذهاب و مراوده زائران ناشی می شود.
4- منظور از این روایت چیست ؟
پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السّلام) فرمود: ای علی! هر کس که مرا در زمان حیات یا مرگم زیارت کند یا تو و فرزندانت را در زمان حیات یا پس از مرگ زیارت کند من ضمانت می کنم که او را از هراس ها و و حشت های روز قیامت نجات دهم تا آن که او را هم درجه خودم می گردانم .
جواب) این روایت وامثال آن نشان می دهد که حیات و مرگ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و امامان معصوم (علیه السّلام) یکسان است، زیرا زیارت دوران حیات ومرگ معصومین اجر و آثار یکسان دارد ، از این جهت است لازم است که زائر به گونه ای در حرم شریف آنان حضور پیدا کند که اگر زنده می بودند در کنارشان حضور پیدا می کرد.وزیارت دردوران مرگ باید همان آثار و سازندگی زیارت دوران حیات را برای او داشته باشد. چنان که هم درجه شدن با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بدون حساب و برنامه نیست بلکه سنخیّت روحی ، اخلاقی و معنوی لازم دارد و این سنخیّت باید در دنیا کسب شود. اصل زیارت، توجه به مقام ایشان ، تأمل درمتن زیارت نامه و تلاش در تهذیب و تزکیه نفس می تواند در ایجاد این سنخیت و تکمیل آن کمک کند.
5- زیارت ماثورو غیر ماثور چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟
- زائر ، گاهی با بیانات خود کمالات زیارت شونده را می گوید که این گونه ستایش فقط بیانگر میزان ارادت زائر ، اعلام تولی نسبت به وی و تبری از دشمنان او ، ابراز احساسات وتعیین موضع وی است که زیارت غیر ماثور می باشد و گاهی از زبان معصوم ثنا و ستایش می خواند که اصطلاحاً این گوته زیارتنامه را زیارت ماثور می نامند . زیارت نامه های ماثور دو گونه هستند.
1- زیارت نامه های اختصاصی و زایر به سلام و اظهار ارادت به یکی از آن پیشوایان می پرازندمانند السلام علیک یارسول الله و رحمه الله برکاته. السلام علیک یا ابا عبدالله و...
2- زیارت نامه هایی که مضمونی عام و محتوایی یکی دارد و هر امامی را با آن می توان زیارت کرد ، مانند زیارت امین از زیارت جامعه کبیره زیارت مخصوص ماه رجب و...
6- برترین زیارت نامه شیعه به نظر شما کدام زیارت است ؟
ج) یکی از برترین زیارات که با محتوای بلندش به اوج وجود ائمه اطهار نظر دارد و زمینه معرفت برتر و عرفان کامل تر را فراهم می سازد ، زیارت جامعه کبیره است. معارف فراوان ، عمیق و گسترده ای در این زیارت نهفته است که نیاز به تشریح و تبین دارد . زیرا در آن فهم برتر و کامل تر از بهترین راه های ارتباط انس ومعاشرت است. زیارت جامعه کبیره اختصاص به هیچ کدام از حضرات معصومین(علیه السّلام) ندارد بلکه همه معصومین را می توان با این جملات زیارت کرد. در همه زمان ها در همه حرم ها. همچنین زائر هر جه بخواهد درباره آنان بگوید همه ی آن و بالاتر از آن در این زیارت موجود است .
7- اینکه توصیه کرده اند زیارت زائر با معرفت باشد منظور چیست ؟
جواب) منظور این است که آنچه مایه کمال زیارت می گردد، معرفت و شناخت مقام و موقعیت زیارت شونده است. نه اعمالی بی روح و همراه با غفلت همانند صرف و نا اگاهانه ضریح یادر و دیوار ، گردش کورکورانه در اطراف ضریح ، تماشای آثار هنری ، شمارش ستون ها، چراغها ، شمعدان ها ، درها ، پنجره ها و این کارها به سیاحت شباهت بیشتری دارد تا زیارت یعنی جایی که ارتباط قلبی بازیارت شونده بر قرار شود و منشأ تحول در زائر گردد نه برسیاحت و زیارت جسمی و ظاهری .
8- سخن آخر را پیرامون زیارت بفرمایید؟
جواب) اگرانسان به نقش واثر بخشی معصومین پی ببرد و بداند که داروی هر درد و شفای هر مرضی در تولی (دوستی ) باائمه نهفته است و با معرفت به سوی زیارت آنان بشتابد نه تنها خیر آخرت را تأمین می کند بلکه خیر دنیا و عالم فانی را نیز تضمین کرده و بر زندگی معنا و کمال می بخشد.
زهرا زحمتکش
برگرفته از ماهنامه زائر
